Sommige jongeren waren bang in een gevangenis met cellen terecht te komen. “Kijk nou, het is gewoon een straat met woonhuizen”, riepen ze opgelucht bij de opening van Transferium Jeugdzorg in Heerhugowaard, afgelopen november. Dat was nu precies wat de managers en architecten voor ogen hadden: een gesloten instelling die tegelijkertijd warmte en ruimte uitstraalt.
Transferium Jeugdzorg is het eerste nieuw gebouwde complex voor jongeren tussen de 12 en 18 met ernstige gedragsproblemen. Hier bevinden ze zich niet langer tussen leeftijdgenoten in een jeugdgevangenis. Alles is ingericht op een behandeling die niet bedoeld is als strafmaatregel maar juist als bescherming. Managers Vrank Post en Job Laghuwitz: “We draaien net en zitten in de dagen des oordeels. Het gaat éng goed, zowel qua jongeren als gebouw.”
Geen aquarium
“Gebruik en sfeer stonden voor ons voorop”, zegt Vrank Post. ‘Gewoon waar het kan, bijzonder waar het moet’ is het adagium voor de behandeling, dat zijn weerslag heeft gevonden in het ontwerp. Post: “Het was een gezamenlijke zoektocht met de architecten Roelof Gortemaker en Ellen Bisschoff, waarbij we over alle wensen en mogelijkheden voor zo’n specifieke doelgroep hebben gediscussieerd. Vaak kwamen zij met een nét betere oplossing. En dan ook nog eens mooi uitgevoerd. Zo wilden we bijvoorbeeld geen ‘aquarium’ als controlepost. Het is de bedoeling dat de begeleiders zoveel mogelijk op de groepen zelf zitten. Ze beschikken nu over een eigen houten kastelement. Dat meubelobject is… nou, ja, bijna kunst!’ Ook een slimme vondst is de klapdeur met schoolbordverf die het sanitair in de slaapkamers afsluit. Wel privacy, geen verschansmogelijkheid.
Dat meubelobject is… nou, ja, bijna kunst!
Bloemperkje
De Meent is de hoofdstraat van het complex. Aan beide kanten zijn vijf woonvoorzieningen, elk de thuisbasis voor acht jongens en meisjes. Het karakter van een woning wordt aan de buitenkant versterkt door een eigen bel, brievenbus en een bloemperkje. Verkassen is niet nodig: de vrijheidsgraad weerspiegelt zich in de buitenruimte die iedere jongere mag gebruiken. Van de patio met hek/haag hek naast het huis, via het schoolplein, tot de pannakooi om te sporten op een eiland-met-gracht naast het gebouw. Aparte portieken leiden naar de algemene voorzieningen op de eerste verdieping, waaronder schoollokalen, therapieruimtes, kantoren en restaurant.
Stoer
Als vanzelf garanderen zicht- en looplijnen de veiligheid. Verder is op alle fronten materiaal gebruikt dat tegen een stootje kan. Job Laghuwitz: “Hier dus niet de klassieke losse kruk die door de lucht vliegt. Bed, tafel, zitje en tv-meubel zijn vormgegeven in één element. Functioneel en stoer.” Hoewel een visiteer- en time-outruimte (in een apart cluster) onvermijdelijk blijven, bleken andere zaken voor deze doelgroep niet nodig. Het doorkijkluikje in de slaapkamerdeuren is daarom achterwege gelaten.
Een minpuntje? “We dachten dat een wastafelplanchet niet nodig was. Hebben we ons toch te veel als metromannen ingeschat, want de dames klagen geen plek te hebben voor al hun beautyspullen.”
