Toen ik als student in de vroege jaren tachtig heen en weer van Rotterdam naar Delft pendelde omdat besluiteloos als ik was ik dan weer aan de ene en dan weer aan de andere universiteit studeerde, fietste ik kilometerslang door de Hollandse polders. Vijfentwintig jaar later kan ik deze route niet meer nemen zonder hopeloos te verdwalen in de vinexwijken van Lansingerland en Pijnacker. Talloze Nederlanders kennen deze ervaring op diverse andere plaatsen in ons land. Tussen de laatste grote economische crisis met sterk dalende huizenprijzen van begin jaren tachtig en de huidige is de open ruimte in hoog tempo volgebouwd. Zes miljoen vierkante meter kantoorruimte staat momenteel leeg. De woningproductie is vorig jaar met 8,5% gedaald en zal dit jaar naar verwachting nog eens met 13,5% dalen. Een daling van meer dan twintig procent in twee jaar tijd! De werkgelegenheid in de bouw neemt sterk af. Dit zal leiden tot een uitstroom van bouwvakkers en bouwkundigen naar andere sectoren en tot minder animo van jongeren om een bouwkundige opleiding te kiezen. Voor de komende jaren betekent dit een kleinere bouwcapaciteit.
Tegen deze achtergrond is het goed om ons te herbezinnen op onze ruimtelijke ordening. Niet alleen de economische crisis noopt daartoe, ook het afvlakken van de bevolkingsgroei moet tot nieuwe inzichten leiden. De nieuwe voorzitter van de BNA, Bjarne Mastenbroek, pleitte op 19 juni in een artikel in Trouw om in de toekomst vooral te bouwen in de reeds verstedelijkte gebieden om zo het nog resterende open landschap te kunnen behouden. Bestaande stedelijke voorzieningen kunnen zo ook beter benut worden. Ooit leidde het toenemende autogebruik tot een volkomen nieuwe stedenbouw met functiescheiding, slaapsteden, winkelcentra en bedrijventerreinen. In de toekomst zal toenemend internetgebruik leiden tot minder winkelcentra en minder kantoorruimte. Ook deze ontwikkeling heeft tot gevolg dat we minder ruimte nodig hebben. Laat daarom de oproep van Bjarne Mastenbroek niet onbeantwoord blijven. Beleidsmakers en wetgevers moeten gaan reageren op de veranderde omstandigheden. Zodat de geslonken groep architecten, stedenbouwkundigen, bouwers en ontwikkelaars slimme en kwaliteitsvolle oplossingen kunnen bedenken voor vervanging en verdichting binnen de stedelijke randen.
Roelof Gortemaker
