“talentvol architect, kunstschilder, pianist, schrijver en filmer.”
Op 10 juni 2017 is in Mook Jan Hendriks op 91-jarige leeftijd overleden. De architect Jan Hendriks was één van de oprichters van ons bureau.
Het is een traditie dat bij toetreding van nieuwe directieleden de naam van het bureau wisselt. Zo heette de voorganger van ons huidige bureau Van den Bosch Hendriks Campman.
Geschiedenis van Jan Hendriks binnen het bureau
In 1953 gaat de Nijmegenaar Jan Hendriks als medewerkend architect voor het Rotterdamse bureau J.P.L. Hendriks, L.A. van den Bosch en W. van der Sluijs werken. NB: J.P.L. Hendriks is geen familie van Jan Hendriks. De Nijmeegse vestiging, Van den Bosch, Hendriks wordt vanaf 1956 door Jan Hendriks geleid. De Rotterdamse vestiging heet J.P.L. Hendriks Van den Bosch, en in Gouda Dessing Van den Bosch Hendriks. Met de intrede van Herman Campman in 1962 verandert de naam voor alle vestigingen in Van den Bosch Hendriks Campman.
Sinds 1972 heeft ons bureau verschillende namen gehad. 1972: Hendriks Campman Tennekes, 1981: Jan Hendriks verlaat de maatschap: Campman Tennekes, 1986: Campman Tennekes de Jong, 1991 verlaat Campman, 1997: Tennekes de maatschap, 1997: de Jong Gortemaker, 2003: de Jong Gortemaker Algra en sinds 2018: Gortemaker Algra Feenstra.
In de jaren zestig werkt het bureau in Nijmegen onder leiding van Jan Hendriks aan grote opdrachten in de gezondheidszorg (onder andere Streekziekenhuis de Liemers in Zevenaar en de psychiatrische inrichting St. Franciscushof in Raalte), woningen en scholen. Het bureau groeit in die tijd met z’n drie vestigingen uit tot een groot bureau met meer dan 100 werknemers. In 1980 centraliseert het bureau in Gouda in een door Jan Tennekes ontworpen nieuwbouw. Sinds eind 60’er jaren zijn alle ontwerpdisciplines aanwezig: ontwerp, interieur, constructie, bouwkunde en projectmanagement.
St. Franciscushof te Raalte
Een levenswerk van Jan Hendriks, de psychiatrische inrichting St. Franciscushof te Raalte, werd in 2008 op enkele delen na afgebroken. Jan Hendriks werkte eraan van 1952 tot 1970. Het was het eerste psychiatrisch nieuwbouw ziekenhuis na de oorlog. Een ideaal plan buiten het dorp Raalte van een imitatie maatschappij waarin wonen, behandelen en recreëren strikt gescheiden waren. Identieke woonpaviljoens met binnentuinen, in twee bouwlagen, beneden wonen, boven slapen, gekoppeld door een glazen gang van ca 1 km lengte.
De leefgemeenschap bevatte verder een paramedisch centrum, technische ruimten, een keuken en een personeelsflat. Aan het einde van de verbindende corridor lag, nabij de hoofdingang, het gemeenschapshuis, met een theaterruimte, bezoekerskantine, bibliotheek, kapsalon, kiosk en bezinningsruimte. Ondanks het concept is de grootschaligheid verzacht door het materiaalgebruik, baksteen, natuursteen en hout, sobere materialen. Het daglicht is zowel in de ruim opgezette woonpaviljoens als de corridors op een aangename manier aanwezig. Jan Hendriks zijn opvatting dat architectuur een positieve bijdrage aan de genezing kan bijdragen door kleinschaligheid en een leefbare omgeving ter vervanging van het thuismilieu was in Raalte geslaagd, echter de integratie van de psychiatrie met de maatschappij was niet gelukt. Dilemma’s die in onze architectuur opvatting nog steeds actueel zijn.
“Naarmate de bebouwing kleinschaliger werd, nam men, in omgekeerde richting, een toenemende behoefte waar aan toepassing van natuurlijke materialen. De steriele aanblik van de oude ziekenhuisvorm is verdwenen, ook overdreven materiaaltoepassingen, zoals marmer e.d. komen gelukkig niet meer voor. Wij opteren ervoor de combinatie van techniek en lay-out in harmonie te brengen met de normale menselijke schaal. In onze materiaalkeuze streven we hetzelfde doel na.”
Jan Hendriks in het tijdschrift Baksteen, ca.1970.
Overzichtstentoonstelling
In mei, 2012 werd er door het Architectuur Centrum Nijmegen een overzichtstentoonstelling van zijn werk georganiseerd, met een bijbehorende uitgebreide documentatie: “Jan Hendriks (1925), architect van de jaren 60/70, Jan Hendriks i.s.m. Marc Hendriks.” Uitgave: Architectuurcentrum Nijmegen. Rijk geïllustreerd en met teksten een overzicht van al zijn werken.. Van de opening is een video:
De publicatie is als bron gebruikt voor bovenstaande tekst.
Henk de Jong